Przed lokacją

Darłowo, obecnie około 14-to tysięczne miasto leżące w rozwidleniu rzek Wieprzy i Grabowej, wpadających do Bałtyku, posiada bardzo bogatą metrykę. Teren ten, określany jako terra Dirlova (ziemia darłowska), został zasiedlony po ustąpieniu lodowca skandynawskiego, tj. ok. 15 – 10 tys. lat p.n.e., a pierwsze ślady pobytu człowieka w tym rejonie pochodzą z okresu ocieplenia się klimatu, który nastąpił ok. 8 tys. lat p.n.e. Przybywający z południa przybysze zasiedlali miejsca wyniosłe w pobliżu morza i rzek. Zajmowali się głównie - co naturalne - rybołówstwem i myślistwem.

Kolejnym etapem rozwoju społeczeństw występujących na tym terenie jest okres neolitu (4000 – 1800 p.n.e.). Wtedy to nastąpił proces przechodzenia od gospodarki łowiecko - zbierackiej do wytwórczej rolniczo-hodowlanej. Rozwój nowych form gospodarowania spowodował ulepszenie dotychczas używanych narzędzi i wynalezienie nowych. W tym okresie zaczęto wykorzystywać zwierzęta jako siłę pociągową i  używać radeł, sierpów, żaren, haczyków, sieci rybackich itp. Był to więc początek osiadłego trybu życia, a co za tym idzie początek trwałego budownictwa. Nieco później, na przełomie epoki brązu i żelaza (ok. 700 p.n.e.) rozwijało się tutaj garncarstwo, odlewnictwo metali, tkactwo, kowalstwo.

W czasach rzymskich datowane są pierwsze wzmianki m.in. o prowadzących na polskie wybrzeże handlowych szlakach bursztynowych. Na Pomorze, w tym i do ziemi darłowskiej, przybywali więc wcześni kupcy po bursztyn, miód, futra i wosk, przywożąc z sobą wyroby ze szlachetnych metali i szkła. Były wśród tych broń, ozdoby i monety.

Okres wczesnego średniowiecza to czas tworzenia się związków terytorialno-plemiennych skupionych wokół wielu osad i warownych grodów. Grody tutejsze odgrywały bardzo ważną rolę: były ośrodkami władzy lokalnej, miejscem schronienia mieszkańców w razie niebezpieczeństwa, jednak przede wszystkim ośrodkami rzemiosła. Rozmieszczano je nad morzem lub w jego pobliżu i otaczano wałami kamienno - ziemnymi. Wymieniany w literaturze gród Dirlov nie został dokładnie zlokalizowany. Umiejscawia się go najczęściej na wzgórzu w dzisiejszym Darłówku wschodnim, na wyspie zamkowej lub u ujścia Wieprzy do morza. Na pewno istniał już w połowie XI wieku. Świadczy o tym wielka ilość znalezisk wydobytych przez archeologów, a należących do tego okresu. Urodzajne ziemie, bliskość do Bałtyku, licznie „rozsiane” pobliskie jeziora i snujące się po tym terenie rzeki oraz kompleksy leśne stworzyły naturalne warunki do jego rozwoju.

Nierzadko rozwój ten przeplatał się z trudnościami wynikłymi  z licznych najazdów wikingów pragnących skorzystać z naturalnych bogactw tej ziemi oraz owoców pracy m.in. mieszkańców Dirlova. Pomorzanie podejmowali nie zawsze równą walkę z najeźdźcami z północy w obronie swoich domostw.

Na ekspozycji prezentowana jest rekonstrukcja fragmentu wału

obronnego przy użyciu oryginalnych drewnianych pali oraz zaaranżowana scena walki wręcz woja pomorskiego ze skandynaw-skim wikingiem.

Wały w fortyfikacji stanowiły budowle ziemne w kształcie podłużnych usypisk. Wykorzystywane były w celu osłony obiektu chronionego przed atakiem wroga a tym samym  umożliwienia obrony fortyfikacji. Jego wymiary wynosiły od kilku do kilkudziesięciu metrów i uzależnione były od warunków terenu i typu chronionego obiektu. Często wały wzmacniane były palisadami. Był to rodzaj wygrodzenia składającego się z drewnianych, zazwyczaj ostro zakończonych pali, wbitych jeden przy drugim, prosto lub ukośnie w ziemię, spełniający rolę struktury zaporowej. Wysokość palisady mogła sięgać od półtora do prawie trzech metrów. Od XIV wieku ten typ fortyfikacji został zastąpiony obronnymi ceglano – kamiennymi murami z bramami i basztami, dochodzącymi do 10 m wysokości. Pale zostały znalezione w latach 90. XX wieku nieopodal zamku, podczas prac zabezpieczających umocnienia prawego nabrzeża rzeki Wieprzy i przekazane do zbiorów muzealnych. Pochodzą z początku XIV wieku (w zbiorach: 4 szt. z drewna sosnowego; wym. od 170 cm –  270 cm).